گزارش محفل دهم ایوان هم اندیشی

این جلسه با عنایت به نتیجه جلسه قبل مبنی بر ورود به تعریف هوش مصنوعی و با سخن دکتر فولادی آغاز شد. انتظار تعریف دقیق ریاضی از هوش مصنوعی  انتظار درستی نیست. ایشان با تاکید بر تعریف کتاب های درسی، به  چهار رویکرد قابل تمایز از زبان آقای راسل و در IA Modern Approach اشاره کرد و  اینکه ویژگی های مثبت و منفی هر کدام را  از این چهار، برشمرده شده است. سوال اساسی این است که آیا هوش را در مقوله تفکر می بینیم یا در مقوله کنش و رفتار؟ در سمت مقابل آیا خود انسان موضوع است یا  Racionality موضوعیت دارد؟ انسان همه رفتارهایش مبتنی بر استدلال نیست؛ بلکه برخی بر اساس احساسات و علاقه هاست.  پلیس هوشمند آیا می تواند احساسات emotion  هم داشته باشد؟  یک با ر تفکر در مقابل عمل و یک بار انسانیت در مقابل عمل. کنش انسانی کنش رشنال و تفکر انسانی و تفکر رشنال. البته ذیل این چهار دسته ،کلی مثال و  نمونه هست.  آقای دکتر عبداللهی بحث را اینگونه پی گرفتند: من یک مقدار در مورد اتفاقی که افتاده بحث می کنم. برای آینده باید دید که آیا آینده در کنترل انسان است؟ نتیجه این بحث البته برای همه دانش ها مفید است. در فیلم های علمی تخیلی، رباتی ساخته اند که عواطف دارد و بر اساس هر  چهار تعریف دکتر فولادی، این پیش بینی اتفاق می افتد. نکته ای که مهم است  آن که در افعال توسلی (اصطلاحی فقهی در مقابل تعبدی) که قصد قربت لازم نیست؛ آیا تمام در اعمال توسلی رباتها می توانند انشا کنند و قصد کنند؟ اگر نتوانیم که *معتقدم نمی شود و علم مجرد است و فیزیکال نمی توان تبیین کرد.* لذا ربات هرچه هم پیشرفت کند نمی تواند جای آن را بگیرد. دکتر ذاکری در ادامه به دو نکته پرداخت اول اینکه مفهوم هوش مصنوعی ضعیف و قوی داریم. هوش مصنوعی ضعیف شبیه انسان رفتار می کند مانند اینکه مانند انسان می تواند فروشنده کالای خاصی باشد. البته می تواند پیچیده باشد و یک فروشگاه بزرگ را اداره کند. اما هوش قوی، یعنی درونش هم انسان باشد. هم توانایی احساسات یا دیدن رنگی اجسام و هم توانائی فهم معنا semantic. موجودی هوشمند قوی است که نه تنها توانایی های رفتاری انسان را دارد بلکه این رفتارها را ناشی از همان زمینه ای انجام دهد که انسان دارد. مثلا متنی را بتواند بخواند و به سوال ما جواب دهد نه فقط بر اساس الگوریتم ؛بلکه می فهمد مثل دستگاهی که داستانی به آن بدهیم و از آن سوال کنیم و بتواند جواب دهد. اگر دستگاه بتواند بفهمد و سمنتیک داشته باشد و مدلول کلمات را تشخیص دهد و احساسات داشته باشد و عواطفش تحریک شود؛ در این صورت هوش مصنوعی قوی است. *از نگاه فیلسوفان امکان تبیین فیریکی هوش مصنوعی قوی وجود ندارد.* در مورد فهم معنا تلاش هایی شده اما در مورد احساسات و عواطف امیدواری پیدا نشده است. نکته دوم: سه نسل از مدل سازی هوش مصنوعی داشتیم.  بازنمودی(نشانه گرا )، پیوندگرا و حیات مصنوعی. در هر نسلی اشکالات نسل قبلی را برطرف شده. از 1990 که نسل سوم مطرح شده ممکن است مسئله ساز شود. الان بحث اخلاق هوش مصنوعی، کتاب شده و در دانشگاهی در آمریکا کنفرانس اخلاق هوش مصنوعی برگزار شده و مسائلی مانند مسئولیت حقوقی در آن مطرح شده که می تواند هم برای اخلاق و هم دین مسئله درست کند.
دکتر آقابابا ابتدا به رابطه دین و تکنولوژی پرداخت و گفت: هزارسال پیش در قرن دهم میلادی در حوزه قلمرو تمدن اسلامی شخصیت های مانند فارابی غزالی بیرونی رازی، را داشتیم که آثارشان یک دور به لاتین ترجمه شده اند و ما از آن دوران به دوران طلایی یاد می کنیم. اما در متون متاخر رابطه علم و دین بیشتر رابطه علم و مسحیت است چون پس از رنسانس و زوال هیئت بطلمیوسی و  بروز کپرنیکی، مسیحیت در مقابل علم به معنای طبیعیات قرار گرفت. اتفاقا رابطه دین و تکنولوژی در اسلام رابطه خوبی بود.در تاریخ معاصر در داستان تحریم تنباکو این نکته مهم است که این پیغام از عراق به ایران  آمد و آن چنان نافذبود که دربار متاثر شد. اما یک عنصر کمتر مورد توجه قرار گرفته و آن دستگاه تلگرام است. این فتوا با این سرعت مخابره شد. اما رابطه دین و تکنولوژی باید به مباحثی مانند رابطه علیت و اراده آزاد پیوند بخورد که در حوزه پیشرفت های قرن بیستم و فیریک کوانتمی با آن مواجهیم. در حوزه هوش مصنوعی با سه پرسش مواجیم:  آیا ماشین می تواند تعقل کند؟ آیا می تواند در تفکر استقلال داشته باشد؟ داوری و قضاوت کند؟ *پاسخ هر سه مورد منفی است.* اساسا تفکر مبتنی بر فطرت و عقال است. قضاوت هم همین طور، آیا ماشین می تواند با روح بشری وارد پرونده شود؟ در گالری هنری آثاری را می بینید کدام زیباتر است؟ممکن است ماشین تفکر کند اما در این تفکر استقلال ندارد چون روح ندارد. جلسه پس از مشارکت استادان شرکت کننده خاتمه یافت.